təmiz

sif. və zərf

1. Çirk olmayan, kirli olmayan, ləkəli olmayan, çirklənməmiş, kirlənməmiş, yuyulmuş. Təmiz yaylıq. Təmiz dəsmal. – Feldşerin peşkəş verdiyi təmiz xalat <Mahirəyə> çox gözəl yaraşırdı. M. Hüs.. Kəniz Həlimə içəri girib, dəyirmi stolun üstünə təmiz süfrə saldı. Ə. Abasov. // Silinib təmizlənmiş, süpürülüb təmizlənmiş, səliqəli. Təmiz otaq. – Adamlar daş pilləkənlərdən təmiz küçəyə enəndə qırılmış boyunbağı kimi səpələnib dağılırdılar. M. C.. Bizim iş yerimiz təmiz olmalıdır, maşınlarımız vaxtında yağlanıb təmizlənməli, üst-başımız da silinmiş maşın kimi parıldamalıdır. Ə. S..

2. Məharətlə, ustalıqla, dəqiq və səliqəli görülmüş, düzəldilmiş, qayrılmış, heç bir qüsuru olmayan. Təmiz iş.

3. Sonuncu dəfə üzü köçürülmüş, səhvi düzəlmiş, pozulmuş yerləri olmayan. Təmiz yazı. Təmiz səhifələri gözdən keçirmək.

4. Doldurulmamış, yazı, şəkil və s. üçün istifadə edilməmiş, yazılmamış. Təmiz blank. Təmiz kağız. // Üzərində çil, sızanaq və s. olmayan. Təmiz dəri. Təmiz üz. // Zərf mənasında. Tərtəmiz. Məzlum . . üzünü təmiz qırxdı, xırım-xırda şeylərini və skripkasını yerbəyer edib çamadana yığdı. S. Vəliyev. // Dumansız, buludsuz, açıq-aydın. Təmiz fəza. – Musa kişi Firəngizin başı üstündəki təmiz göyə baxabaxa qalxırdı. B. Bayramov.

5. Qarışığı olmayan və ya çox az olan; xalis. Təmiz qızıl. Təmiz spirt. Təmiz qum. // Bulanıq olmayan. Təmiz su. // Alaqsız, alağı olmayan. Təmiz bostan. // Təmizqanlı, cinsi təmiz, cins (heyvanlar haqqında).

6. Müəyyən qaydalara, normalara uyğun gələn; düzgün (dil, üslub və s. haqqında). Ərəbcə təmiz z. danışmaq. – Aslan slovencə hələ təmiz danışa bilmirdi, ancaq hər şeyi başa düşürdü. S. Vəliyev.

7. məc. Mənəvi cəhətdən nöqsansız, qüsursuz; heç bir pis niyyəti, qərəzi olmayan; doğruçu, namuslu. Təmiz adam. – Mirzənin təmiz qulluqçu olmağına qiymət qoyurdular və yoldaşları da onu çox istəyirdilər. Ə. H.. Novruzəli və Usta Zeynallar daxilən çox təmiz və xoşniyyət adamlardır. M. İ.. // Yüksək mənəviyyata əsaslanan; ülvi, pak. Təmiz sevgi. – Təmiz və pak məhəbbətlə isinən qadın yatağı müqəddəsdir. M. İ.. // Məsum, bakir, bəkarətli, ləkələnməmiş, korlanmamış. Təmiz qız. – <Mirzağa> Cəmilə kimi təmiz, munis, eyni zamanda gözüaçıq, gözəl bir qız haradan tapacaqdı. S. H..

8. Bir şeyi çıxdıqdan sonra qalan, alınan. Təmiz çəki (əmtəənin qabsız çəkisi). Təmiz gəlir (xərc və vergiləri çıxdıqdan sonra qalan gəlir). // Tamamilə, büsbütün, tam. Nurəddinin ayağı təmiz sağalmışdı. S. S. A.. Eldarın etdiyi söhbətlər, xüsusən çalıb-oxumağı ovu təmiz yadımdan çıxarmışdı. M. Rz..